Neem voor meer info contact met ons op

De Zwaanspreng

Zwaanspreng en het omliggende gebied maken deel uit van de culturele geschiedenis van de Veluwe. Zacht en zuiver water zorgde op de Veluwe voor de komst van papiermolens en wasserijen. De viskwekerij was meer dan een eeuw een begrip in Apeldoorn. Mensen kochten hier hun vis, maar kwamen ook voor ontspanning en gezellgheid.
Deze sociale functie wil Podium Zwaanspreng in de toekomst graag herstellen.


naar het gastenboek
naar de startpagina
naar de agenda
de zwaanspreng   het gebouw waterval

Sprengen en beken

Het woord spreng heeft meerdere betekenissen. Een spreng is een bron, maar het is ook een gegraven kanaal in zandgrond. Op de Veluwe is een spreng een gegraven bron, een sprengenbeek is een gegraven beek. Veel sprengenbeken zijn in de 17e en 18e eeuw gegraven om het snel groeiende aantal watermolens als energiebron op de Veluwe aan te drijven.

waterval  
aanleg van zwaanspreng in 1868 viskwekerij

De Zwanenspreng

De Zwanenspreng, of Zwaanspreng, is in 1868 aangelegd om het Apeldoorns Kanaal van extra water te voorzien. Het kanaal werd tot dan toe alleen gevoed door de Kayersbeek. Het omringende terrein was één grote heidevlakte. Voor de aanleg van de sprengenkoppen werd de heide ten westen van de toenmalige herberg De Zwaan onteigend. Aan die herberg dankt de Zwaanspreng haar naam.

 

Forellenkwekerij

In 1881 begon dhr. J. Noordhoek- Hegt een zalmkwekerij aan De Zwaanspreng. In 1903 was de kwekerij in het bezit van de heren Hasselbach en Metz. Van zalm was het bedrijf inmiddels overgestapt naar forel. Rond 1900-1910 was de kwekerij behoorlijk groot. Het hoofdgebouw werd in 1916 gebouwd onder architectuur van de bekende Apeldoorner Henk Wegerif. In de jaren 30 groeide de kwekerij uit tot een handelspost die naast vis ook bosbessen en wild verkocht.

het gebouw
hoofdgebouw, nu Podium Zwaanspreng  

Visvijvers

Van 1952 tot 1986 was de kwekerij eigendom van de Nederlandse Heidemaatschappij. Rond 1970 werd besloten om bij De Zwaanspreng visvijvers voor hengelsporters aan te leggen. De kwekerij kreeg daarmee ook een recreatieve functie. Het beheer was in handen van dhr. R van Essen, die in de tot woning verbouwde koelcellen van de kwekerij ging wonen. In 1986 werd de heer van Essen eigenaar van de kwekerij.

Podium Zwaanspreng

Omdat door bodemverontreiniging in de buurt van het Lukas ziekenhuis het water van De Zwaanspreng niet schoon genoeg meer was, importeerde dhr.van Essen de laatste tijd voor zijn overlijden jonge vis uit Denemarken om deze in zijn eigen bakken verder op te kweken. Met het overlijden van dhr. van Essen in 2002 verloor de kwekerij haar functie.
Met de komst van Podium Zwaanspreng in 2007 heeft het hoofdgebouw een nieuwe bestemming gekregen

viskwekerij Podium Zwaanspreng
herdenkingsbankje

Oorlogsmonument

De gemetselde bank op ons terrein werd na WO II geplaatst door dhr. Metz ter herinnering aan een Deens chauffeurs-echtpaar dat in 1944 om het leven kwam toen hun vrachtauto, die met kweekvis op weg was naar De Zwaanspreng, op de Amersfoortseweg beschoten werd door geallieerde jachtvliegtuigen. Door de aanleg van de hengelvijver werd de bank zwaar beschadigd. In 1981 werd de bank op initiatief van dhr. van Essen gerenoveerd.

de zwaanspreng
naar de contactpagina
plattegrond
Home | Agenda | Geschiedenis | Gastenboek | Contact